Kompetencje opiekuna osoby starszej

Spacery i towarzyszenie - Jesiennie.pl - Opieka nad osobami starszymi (seniorami) Poznań

Według wskaźników określających wzrost liczby osób starszych twierdzi się, że popyt na usługi opiekuńcze będzie z roku na rok wzrastał. W związku z tym zawody takie jak opiekun medyczny, czy opiekun osób starszych w tym niesamodzielnych są bardzo pożądane. Nie da się ukryć, że nieprzygotowanie instytucji pomocy społecznej pod względem zapewnienia specjalistycznej opieki osobom starszym wynika głównie z braku świadomości i kompetencji jej pracowników w zakresie gerontologii społecznej, jak również istniejących luk w całościowym podejściu do opieki ze strony państwa.

Niestety ogrom osób starszych, które niezdolne są do samodzielnej egzystencji, nie ma zapewnionej odpowiedniej opieki. Często zawodzi zarówno rodzina, jak i instytucje państwowe. Konieczne zatem jest rozszerzenie katalogu usług pomocy osobom starszym o świadczenia wspierające ich rodziny. Do nich zaliczamy: poradnictwo, wypożyczanie sprzętu potrzebnego do zabezpieczenie funkcjonowania w domu. Podobnie – grupy wsparcia dla opiekunów, ośrodki krótkiego, dziennego pobytu dla seniorów i wiele innych składowych, które mogłyby zabezpieczyć seniorów będących w potrzebie.

Kompetencje opiekuna osoby starszej. Kompetencje opiekuna seniora
Kompetencje właściwe opiekunowi – na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę

Coraz więcej rodzin, których starsi krewni potrzebują wsparcia wybiera inną, alternatywną formę zabezpieczenia opieki najbliższym. Tą alternatywą są prywatne firmy, zatrudniające opiekunów osób starszych.
Nie trzeba tłumaczyć, że ciągła troska o starzejących się lub chorych rodziców, krewnych to zajęcie wyczerpujące psychicznie i fizycznie, jak również zabierające wiele czasu. Często potrzebny jest ktoś na kilka godzin, dni, czy tygodni, komu można bez obaw przekazać obowiązki dotyczące sprawowania opieki nad osobą starszą.

Firmy, które zajmują się rekrutacją osób na opiekunów, czy opiekunki, powinny umiejętnie prowadzić nabór osób na to stanowisko, tym samym wypuszczać na rynek osoby godne zaufania, doświadczone i z odpowiednimi kwalifikacjami – kompetencjami.
Jedną z takich firm jest jesiennie.pl, dla której dobór kadry wyróżniającej się odpowiednimi kompetencjami stanowi priorytet całościowego jej funkcjonowania.

Kompetencje opiekuna osób starszych

Warto na samym początku wyjaśnić pojęcie kompetencji.
Kompetencje (umiejętności) dzielimy na kompetencje techniczne (wiedza i umiejętności), związane z nabytym doświadczeniem oraz zdobytymi kwalifikacjami (staż, ukończone kursy, praktyki zawodowe, znajomość języków), oraz na kompetencje osobowościowe, bardzo istotne do realizacji określonych zadań, na zajmowanym stanowisku pracy.

Połączenie tych dwóch umiejętności stanowi o tym, czy jako osoby pasujemy do konkretnej roli na stanowisku pracy, czy też nie. Oczywiście wiemy o tym, że innych kompetencji do wykonywania swojej pracy potrzebuje lekarz, manager, inżynier budownictwa, kierownik projektu, a jeszcze innych opiekun osoby starszej, który w sposób rzetelny i odpowiedzialny będzie realizował zadania związane z opieką.

Z uwagi na to, że pewne umiejętności można zdobyć poprzez ukończenie kursów, szkoleń, to jednak cechy osobowościowe wynosi się jakoby z „mlekiem matki”, wychowaniem i mają priorytetowe znaczenie w opiece, w tym nad osobami starszymi.

Jaka zatem powinna być osoba, która pełni funkcję opiekuna osoby starszej?

Pożądane cechy osobowościowe opiekuna dla jesiennie.pl   

Najważniejsze kompetencje opiekuna osoby starszej wg. jesiennie.pl
Kompetencje właściwe opiekunowi – 3 najistotniejsze cechy osobowościowe opiekuna:

Empatia

Wśród najważniejszych cech osobowości opiekuna należy wskazać jego wrażliwość i empatię.  Oznacza to umiejętność zrozumienia drugiego człowieka, jego stanów emocjonalnych, dostosowanie się do toku myślenia innej osoby oraz wczucie się w jej położenie. W ten sposób opiekun jest w stanie lepiej zrozumieć potrzeby i oczekiwania podopiecznego. Osoba empatyczna, wrażliwa to taka, którą cechuje również dobroć. Właściwość ta oznacza bycie życzliwym, serdecznym, miłym, opiekuńczym. Chodzi tu głównie o umiejętność roztoczenia wokół siebie takiej aury, która sprawi, że osoba starsza będzie czuła się w obecności swojego opiekuna po prostu dobrze.
Empatia to według profesjonalistów jedna z najważniejszych cech osobowości opiekuna osób starszych.

Komunikatywność

Jedną z najistotniejszych kompetencji opiekuna jest komunikatywność.
Na komunikatywność składa się znajomość języka (wyuczona) oraz umiejętność posługiwania się nim. Co nie zawsze idzie w parze. Łatwość łączenia tych dwóch elementów może trwać latami i nabywa się ją w praktyce. Ta umiejętność przyczynia się do łatwego nawiązywania kontaktu z podopiecznym i z jego najbliższym otoczeniem (rodziną, lekarzem, pielęgniarką, rehabilitantem), etc. Opiekun komunikujący się w sposób otwarty, bezproblemowy jest w stanie zapobiec wielu problemom związanym z funkcjonowaniem podopiecznego. Unika w ten sposób tragicznych w skutkach sytuacji np. szybko wzywając odpowiedznie służby, informując rodzinę o utracie przytomności, upadku, etc.

Innymi słowy: jeśli komunikacja zawodzi, opieka również nie przebiega prawidłowo. Opiekunowie koncentrują się wówczas na rzeczach mniej istotnych dla podopiecznego.  Zwykle wtedy, opiekun wykonuje wszystkie inne czynności, jak nadmierne porządki w domu, czy w ogródku, gotowanie itp., uchylając się jednocześnie od rozmów z podopiecznym i jakiejkolwiek komunikacji z osobami zaanagażowanymi w opiekę nad seniorem.
Dziwić może fakt, że mimo wszystko wiele osób decyduje się na podjęcie pracy w charakterze opiekuna osób starszych, nie znając języka podopiecznego lub znając go w stopniu minimalnym. Przykładem na to są osoby pracujące w Niemczech, u kórych dużą zachętą na podjęcie pracy jest dobry zarobek uzyskany w tym kraju za opiekę nad osobą starszą.

Spolegliwość, czyli bycie godnym zaufania

Bycie osobą godną zaufania jest cechą kluczową dobrego opiekuna. Nie można przecież zostawić bliskiej osoby z opiekunką mało wiarygodną. Oczywiście zaufanie buduje sie latami, ale w tym fachu łatwo jest dostrzec czy danej osobie można zaufac, czy też nie. Dbałość o seniora, jego miejsce przebywania, punktualne przychodzenie do pracy, rozliczanie się z wykorzystanych pieniędzy np. na zakupy, odbieranie telefonów, lub oddzwanianie, wykonywanie czynności, które klient zlecił danego dnia, często świadczą o tym czy rodzina czuje sie bezpiecznie i darzy opiekuna swoim zaufaniem i bez obaw zostawi rodzica na kilka godzin, czy dni z osobą zwykle niespokrewnioną.

Spolegliwość, czyli okazywanie szacunku

Z uwagi na to, że starsi ludzie niechętnie poddają się ocenie innych, nie chcą być pouczani, cenią niezależność, ich opiekun powinien szanować osoby starsze. Przede wszystkim ze względu na ich doświadczenie, mądrość życiową i zasługi będące głównymi atutami seniorów. Tym bardziej, że współcześni starsi ludzie, bardziej wykształceni niż dawniej, cechują się dojrzałą filozofią życiową. Oprócz wiedzy mają do zaoferowania młodemu pokoleniu cenny przekaz tradycji, kultury, historii, a w przeważającej części swoje doświadczenie i mądrość życiową.

W opiece nad osobą starszą, równie istotne jest poszanowaniu przyzwyczajeń podopiecznego. Seniorzy mogą wydawać się dla młodszego pokolenia zbyt konserwatywni w podejściu do życia. Mają mnóstwo swoich nawyków, czy rytuałów, które mogą wydawać się wręcz uciążliwe i niezrozumiałe. Dla nich samych są one ogromnie ważne i nie wolno tych przyzwyczajeń negować, ani tym bardziej starać się do nich zniechęcać.

Świadomy opiekun wie, że starsze osoby można niekiedy nazwać „skarbnicami wiedzy”. Nierzadko mającymi pozytywny wpływ na samego opiekuna, który to poprzez kontakt z seniorem może dążyć do pogłębiania swojej wiedzy np. z zakresu historii, szydełkowania, gotowania, prowadzenia domu, relacji międzyludzkich. Osoby, które lubią pracę ze starszym pokoleniem mają poczucie okazywania im wdzięczności. Przede wszystkim za to, co starsze osoby przeżyły, doświadczyły, kim były, co stworzyły i pozostawiły dla innych.

Nie bez znaczenia są również takie cechy osobowościowe jak:

Cierpliwość

Cierpliwość jest również bardzo ważną cechą osoby, która podejmuje się pracy z seniorami. Osoby starsze wymagają dużo taktu i pokory ze strony innych. Biorąc pod uwagę fakt, że czynności dnia codziennego wykonują bardzo powoli, dobry opiekun powinien swoją pracę dostosować do rytmu funkcjonowania osoby starszej. W tym z cierpliwością tłumaczyć, powtarzać, nawet po kilka razy pewne rzeczy. Podopieczni bywają marudni, wymagający i czasem złośliwi. Opiekun jest po to, by im pomóc, być dla nich wsparciem i osobą, w której osoby starsze znajdą zrozumienie.

Asertywność i odwaga

Opiekunowi osób starszych przyda się, w niektórych sytuacjach, posiadanie umiejętności mówienia „nie”, tzw. bycie asertywnym. Jest to sztuka sprawnego, taktownego odmawiania i obrony własnych racji, czy poglądów, jak również stawiania swoich granic. Cecha ta może okazać się przydatna, gdy opiekun ma poczucie, że jego osoba jest nader wykorzystywana przez podopiecznego, czy jego rodzinę.

Równie ważny jest brak nadmiernej lękliwości i impulsywności ze strony opiekuna. Łatwe wpadanie w gniew jest gwarancją, że podopieczny będzie czuł się niepewnie. Może pojawić się u niego dezorientacja, czy zdenerwowanie. Istotne jest by opiekun swoją osobą i postępowaniem wywierał korzystny wpływ na samopoczucie osoby starszej. W towarzystwie przewidywalnego opiekuna – podopieczny będzie czuł się pewnie i bezpiecznie. Przekłada się to w znacznej mierze na  samopoczucie, fizyczny i psychiczny stan zdrowia seniora.

Dyspozycyjność i elastyczność

Bycie dyspozycyjnym, to również bardzo ważny element pracy opiekuna. Niekiedy trudno jest określić pracę w opiece ramowo. W trakcie pełnienia obowiązków może okazać się, że wskazana jest modyfikacja godzin pracy. Na przykład: należy przyjść wcześniej, zostać dłużej, czy spędzić noc z podopiecznym. W budowaniu zaufania pomiędzy podopiecznym a opiekunem pomocna może być umiejętność zmiany zachowań opiekuna, czyli ważna jest elastyczność. Okazuje sie ona przydatna w sytuacji, gdy np. nagle zmianie ulegają okoliczności, cecha ta pozwala na szybkie podejmowanie właściwych decyzji.

Jak widać wachlarz cech osobowościowych właściwego opiekuna osób starszych jest różnorodny.
Warto dobrze jest się zastanowić nad decyzją wyboru zawodu, zajęcia, jakim jest opieka nad osobą starszą.
Nie  każdy nadaje się do pełnienia tej roli. Bywa tak, że niektóre osoby wybierają to zajęcie ze względu na brak możliwości podjęcia innego. Często, nie do końca są przekonane czy lubią osoby starsze i pracę z nimi. Nie jest to słuszne, gdyż na błędach, mylnych decyzjach, zmianach np. opiekunów, często cierpi sam podopieczny i jego rodzina. Nie da się ukryć, że do pełnienia roli opiekuna osób starszych należy mieć powołanie.

Bywają opiekunowie, którzy nie zdobyli potwierdzonych dokumentem kwalifikacji. Jednakże swoją pracę potrafią wykonywać bardzo dobrze i uznawani są za bardzo dobrych w tej dziedzinie. Niekiedy sytuacje życiowe sprawiają, że tacy ludzie zmuszeni są wcielić się w rolę opiekunów. Pełnią tę funkcję w swoim środowisku rodzinnym, opiekują się rodzicami, rodzeństwem, krewnymi. Często potem okazuje się, że właśnie opieka nad osobami potrzebującymi pomocy przynosi im radość, pożytek i daje spełnienie. Swoją pracę zaczynają traktować jak swojego rodzaju misję, realizują się w niej. Niektóre firmy poszukujące osoby do opieki, w tym jesiennie.pl często same dbają o to, by ich pracownicy zdobyli odpowiednią kwalifikacje.

Kwalifikacje zawodowe opiekuna

Instytucje i firmy poszukujące kandydatów na opiekunów osób starszych, chorych i niesamodzielnych, oprócz pożądanych cech osobowości, zwracają coraz większą uwagę nie tylko na doświadczenie opiekuna ale również posiadane kwalifikacje. Coraz częściej wymagane będą certyfikaty poświadczane na poziomie państwowym. Będzie rosło znaczenie dyplomów, świadectw wydawanych przez prestiżowe instytucje, odpowiedzialne za zapewnienie określonego poziomu jakości w zawodzie, tak jak w przypadku innych bardziej wystandaryzowanych zawodów.

Kształcenie specjalistów w zakresie świadczenia usług pielęgnacyjno–opiekuńczych obowiązkowo musi zmierzać w kierunku rozwoju gerontologii. Gerontologia to nauka zajmującej się procesem starzenia istot żywych. Dotyczy w szczególności człowieka oraz naukowego badania wszelkich aspektów biologicznego, psychologicznego i społecznego starzenia się.

Szkoły policealne, roczne kursy, czy miesięczne szkolenia dla osób pragnących wykonywać pracę jako opiekun osób starszych dostarczają praktycznej wiedzy. W tym higieny i pielęgnacji osób niesamodzielnych. Podejmują tematykę właściwego przewijania osoby starszej w łóżku, przenoszenia z łóżka na fotel, asystowania w czynnościach dnia codziennego, wykonywania zabiegów prozdrowotnych a nawet kształcenia w zakresie języków obcych, czy języka migowego.

Kształcenie w szkołach policealnych, szkoleniach czy na kursach, po których zdobywa się tytuł opiekuna osób starszych lub opiekuna medycznego, obejmuje między innymi zagadnienia:

  • szeroko rozumianego podejścia do tematyki geriatrycznej z naciskiem na poznanie zagadnień psychologicznych i fizjologicznych człowieka;
  • choroby wieku starczego;
  • rozwój kompetencji komunikacyjnych opiekuna (języki obce i język migowy);
  • obsługa osób starszych: higiena, pielęgnacja i transfer;
  • aktywizacja osób starszych;
  • udzielanie pierwszej pomocy.

Uzupełnienie – Stan zdrowia opiekuna

Dobry stan zdrowia opiekuna osoby w starszym wieku to niezbędne kryterium pozwalające na właściwą realizację zadań opiekuńczych. Przeciwwskazaniem do wykonywania pracy opiekuna osoby starszej mogą być choroby. Do nich zaliczamy: stany zwyrodnieniowe kręgosłupa, przepukliny pachwinowe, oraz inne schorzenia, w których niewskazane jest podnoszenie ciężarów.
Umiejętność radzenia sobie ze swoimi emocjami w dużym stopniu zależy również od dobrego stanu zdrowia psychicznego opiekuna. Natomiast jego zły stan może przyczynić się do znaczącego obniżenia komfortu funkcjonowania. Jest także jedną z najczęściej występujących przyczyn nieobecności w pracy, oraz jednym z głównych powodów rezygnacji z niej.

Opiekun osoby starszej powinien być także osobą wolną od nałogu alkoholowego. Od kandydatów na opiekuna często wymaga się również nie palenia papierosów.
Dbałość o dobre samopoczucie i zdrowie przynosi korzyści zarówno w przypadku współpracy z podopiecznym jak i w zakresie podniesienia efektywności pracy.

Podsumowanie

Niewątpliwie, ważną kwestią w dziedzinie opieki jest jakość wykonywanych usług. W przypadku pomocy przy prowadzeniu domu, gotowaniu, sprzątaniu czy robieniu zakupów nie jest potrzebna specjalistyczna wiedza. To jednak w przypadku opieki nad osobami wymagającymi zabiegów pielęgnacyjnych, rehabilitacyjnych, podawania leków sama empatia i doświadczenie życiowe nie wystarczą.

Nabycie kwalifikacji sprawi, że opiekun będzie bez wątpienia lepiej radził sobie w realizowaniu swojej roli. Osoba nieprzygotowana pod tym względem może czuć dyskomfort, co znajdzie negatywne odbicie w sprawowanej opiece. Zdobyte wykształcenie spowoduje pewność, że opiekun poradzi sobie lepiej w trudnych sytuacjach. A gdy zaistnieje potrzeba interwencji lekarza, podejmie słuszną decyzję. To wszystko sprawi, że zarówno podopieczny, jak jego najbliżsi będą czuli się pod taką pieczą po prostu komfortowo.

3 komentarz “Kompetencje opiekuna osoby starszej

  1. Artur:

    Jestem opiekunem z wieloletnim stażem i w moim przekonaniu największy problem dotyczy wypalenia zawodowego opiekunów. Oczywiście wszystkie kompetencje są istotne, jednak bez odpowiedniej higieny pracy czasami mogą puścić nerwy. Potrzebujemy więc wiedzy i umiejętności jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami oraz stresem w pracy. Bardzo dobry artykuł, pozdrawiam.

    1. Robert Zieliński:

      Dziękujemy za miłe słowa. Staramy się, aby samym opiekunom jaki i potencjalnym osobom poszukującym opiekunów naświetlić czym się powinni kierować w swoich wyborach. Natomiast sam temat wypalenia opiekuna, notabene bardzo istotna kwestia, podejmujemy w artykule „o dylematach opiekuna osób starszych” https://www.jesiennie.pl/dylematy-opiekuna/. Zapraszamy do lektury i do komentarzy, pozdrawiamy jesiennie.pl

  2. Emilka:

    Świetny tekst! Wiele osób, które decydują się na zostanie opiekunem osoby starszej, nie zdają sobie sprawy, ile tak naprawdę pracy oraz wysiłku będą musiały w to włożyć. I nie mówię tu tylko o tym fizycznym, ale też psychicznym. Seniorzy często mają kaprysy, wiele rzeczy im nie odpowiada, z tym wszystkim trzeba zmagać się na co dzień. Dlatego asertywność i swego rodzaju odporność psychiczna są ważne w tym zawodzie. Ja akurat mam to szczęście i przywilej, że sam mogę się zająć swoimi dziadkami, ale jeśli ktoś potrzebuje pomocy to powstała platforma dla osób szukających opiekunów. Można podać konkretne preferencje i system dopasuje nam kandydata. Rozwiązanie akurat idealne na nasze czasy, jak wszyscy siedzą tylko w Internecie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna jest chroniona przez reCAPTCHA i Google Politykę Prywatności oraz obowiązują Warunki Korzystania z Usługi.

® 2018 - 2024 - Wszelkie prawa zastrzeżone - jesiennie.pl. Stworzone przez: Paul Bystrzan
Developed by: bystrzan.spaceSklep Narzędzia Ogrodnicze elmal.com.pl